Nam Định, một vùng quê mang đậm dấu ấn của làng quê đồng bằng Bắc Bộ. Nơi người dân sống cuộc sống bình dị, mộc mạc như cây lúa. Những đặc sản Nam Định, vì vậy cũng đơn sơ, giản dị nhưng thắm tình quê hương. Đặc biệt với những người con Nam Định xa quê luôn nhớ về hương vị quê nhà với những món ăn bình dị mà gợi nên nỗi nhớ quê da diết. Nói đến đặc sản Nam Định không thể không nhắc đến: Phở bò Nam Định, Kẹo Sìu Châu, bánh mì Ba Lan, nem nắm Giao Thủy, Bánh gai Bà Thi.
Contents
Bánh mì Ba Lan- bánh đặc sản Nam Định
Nếu lượn quanh các con phố của thành phố Nam Định, đâu đâu bạn cũng sẽ gặp thương hiệu Bánh mỳ Ba Lan. Cái tên Bánh mỳ Ba Lan có ý nghĩa gì và nó xuất phát từ đâu nhỉ?
Trong thời chiến tranh, các nước thuộc khối xã hội chủ nghĩa đều viện trợ cho Việt Nam, từ vũ khí, máy móc công nghiệp đến lương thực thực phẩm …tình bằng hữu càng thêm sắt son.
Ba Lan thời đó, không có vũ khí viện trợ, không có máy móc công nghiệp, không có đường mía để hỗ trợ Việt Nam nên đã tặng Việt Nam một xưởng làm bánh mỳ với công suất 1500 tấn/năm. Bánh mỳ từ đó trở thành thức quà ăn nhanh được ưa chuộng. Và Nam Định đã trở thành vựa bánh mỳ cung ứng cho cả miền Bắc.
Trở lại những năm 91-92, mọi con đường từ thành phố Nam Định đi về các huyện lị và các tỉnh Ninh Bình, Thái Bình, cạnh ga tàu hỏa đi miền nam rồi đi Thanh Hóa – Vinh, người ta thấy các bà các cô với sọt bánh mì Ba Lan vàng ươm thơm phức đầy ăm ắp và tỏa hương lan xa một khoảng rộng.
Bánh mì Ba Lan là loại bánh mì đặc ruột, có mùi thơm đặc trưng, không óp, không phồng như bánh Mỳ Hà Nội. Khách đi đường ghé qua Nam Định ai cũng thường mua ăn dọc đường. Thói quen ấy vẫn còn lưu giữ đến tận bây giờ.
Ngày nay, trên những chuyến xe khách, đi qua đoạn đường chuyên bán bánh mỳ Ba Lan, người phụ xe lại hỏi: Ai bánh mỳ Ba Lan không? Thế là sẽ có một người bán bánh mang lên tận xe những chiếc bánh nóng hổi mới ra lò, đưa tận tay khách hàng. Bánh mỳ Ba Lan, đặc sản Nam Định mang trọn hương vị quê hương, không lẫn đi đâu được. Tôi cũng vẫn thường mua bánh mỳ Ba Lan mỗi khi về quê, vừa ăn tạm trên xe nếu đói và vừa mang về làm quà cho người ở nhà.
Kẹo Sìu Châu- Kẹo đặc sản Nam Định
Dù ở Hà Nội, bạn cũng không khó nghe thấy tiếng rao của những người bán hàng rong:
Ai kẹo lạc, kẹo Sìu Châu Nam Định đây!
Và bạn sẽ băn khoăn, kẹo Sìu Châu là kẹo gì vậy nhỉ?
Nhắc đến kẹo Sìu Châu, có người cho rằng đây là một sản phẩm do người Hoa kiều làm ra vì đã có thời gian họ sống trên đất Nam Định (tại khu phố Cửa Đông, Hoàng Văn Thụ, Bến Ngự…). Và cái tên Sìu Châu, nghe nó cứ tàu tàu thế nào đúng không?
Lịch sử kẹo Sìu Châu Nam Định
Nhưng thực ra không phải vậy, gần 200 năm trước cụ Tổ nghề Đỗ Phúc Nhật đã sáng tạo ra thứ kẹo lạc từ các nguyên liệu đặc sản của nông nghiệp vùng châu thổ sông Hồng. Cửa hiệu đặt tại số 4 phố Hàng Sắt, đối diện đền Triều Châu (Thiều Châu) ngay bến Ngự thuộc sông Vị Hoàng xưa. Đây là ngôi đền cổ của người Hoa kiều, trước ở huyện Triều Châu, tỉnh Phúc Kiến (Trung Quốc) sang sinh cơ, lập nghiệp ở đất Sơn Nam Hạ.
Từ thập kỷ 60 của thế kỷ 19, hiệu kẹo lạc này đã nổi tiếng khắp thành Nam. Khi cửa hàng chưa có tên gọi, người ta thường gọi mộc mạc cho tiện nhớ là hiệu kẹo ngon trước đền Triều Châu.
Dần dần, người ta gọi giản tiện là kẹo Triều Châu, rồi đọc chệch thành kẹo Sìu Châu, và rồi sau gọi tắt là kẹo Sìu. Mãi tới năm 1880, cụ Đỗ Phúc Nhật khi xây cửa hiệu thành ngôi nhà hai tầng mới đặt tên chính thức là kẹo Sìu Châu Nguyên Hương Nam Định (nguyên hương có nghĩa là hương vị tiết ra từ nguyên chất đường, lạc, gạo nếp chứ không vay mượn từ hương vị khác).
Nếu có dịp về thăm Nam Định, các bạn sẽ thấy món kẹo Sìu Châu được bày bán khắp các cửa hiệu và nó còn là món ăn tinh thần của người dân Nam Định mỗi dịp Tết đến xuân về. Trời lạnh mà ngồi nhâm nhi chén trà và bỏm bẻm nhai phong kẹo lạc quê hương giòn dã thì thật tuyệt cú mèo!
Bản thân tôi, đã thử kẹo lạc ở khá nhiều nơi nhưng tôi vẫn đắm đuối với món kẹo lạc Sìu Châu/ Kẹo lạc Nam Định nhất vì cái vị ngọt thanh nhẹ, giòn tan của nó.
Thịt chó Cầu Vòi- đặc sản Nam Định nổi tiếng
Ở Nam Định, người ta thường nhắc tới cái tên thịt chó Cầu Vòi, huyện Nam Trực. Để thưởng thức tại chỗ món ăn này, người thành phố phải lặn lội đi qua bên kia sông Đào chừng hơn chục km. Cách chế biến thịt chó ở đây cũng có nét đặc trưng riêng và hấp dẫn ở mắm tôm Nam Định.
Thịt chó Nam Định ngon nhờ cách chế biến với đầy đủ riềng, mẻ, mắm tôm. Để có được món thịt cầy, thịt chó ngon, người ta phải lựa chọn cẩn thận từ thịt của con chó vừa tầm, không quá non cũng không được già quá đến các gia vị đi kèm. Riềng được chọn để chế biến là riềng nếp, màu đỏ tím, nhỏ nhỏ nhưng rất thơm và cay. Mẻ tự nuôi sẽ chua thanh và thơm hơn so với những kiểu mẻ làm để bán ở ngoài chợ khắp nơi. Và quan trọng là món mắm tôm, là vùng biển nên mắm tôm Hải Hậu cũng ngon và nguyên chất.
Bánh nhãn Hải Hậu
Bánh nhãn Hải Hậu là loại bánh đặc sản của huyện ven biển Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Bạn sẽ băn khoăn:
Tại sao gọi là bánh nhãn? Có phải nó làm từ quả nhãn không? Bánh có tên là bánh nhãn, do dân gian đặt, nó không phải được làm từ long nhãn hay có hương thơm của nhãn mà chỉ bởi những chiếc bánh này giống hệt như quả nhãn về hình dáng và có màu sắc gần giống với màu quả nhãn.
Không rõ xuất hiện từ bao giờ, nhưng hiện nay bánh nhãn Hải Hậu được làm phổ biến tại các hộ gia đình ở thị trấn Cồn – Hải Hậu và một vài hộ ở các xã xung quanh. Hơn nữa, thời xưa, bánh nhãn được coi là một món ăn cao quý và có chất lượng cao nên nó được gọi tên giống như loại quả quý thời đó, quả nhãn dùng để tiến vua.
Bánh nhãn Hải Hậu, đặc sản Nam Định nguyên chất được làm từ những nguyên liệu thân thuộc của làng quê như bột gạo nếp, trứng gà, đường trắng, mỡ lợn sạch…Gạo nếp và trứng gà là 2 nguyên liệu chính làm bánh nhãn nên cần chọn loại ngon, lấy từ cơ sở uy tín.
Để làm ra loại bánh nhãn thơm ngon, giòn tan, người làm chuẩn bị kỹ lưỡng từ giai đoạn chuẩn bị nguyên liệu đến vò bột, rán bánh, tẩm đường. Gạo phải chọn nếp bắc (nếp cái hoa vàng), hạt đều, trắng, không lẫn thì mới làm nên hương vị bánh nhãn thơm, bùi hơn.
Vị thơm của trứng, dẻo của gạo nếp, ngọt nhẹ của đường trắng hòa quyện vào nhau, làm cho món bánh nhãn mộc mạc mà đậm đà vị quê hương.
Phở Nam Định- Đặc sản Nam Định phở bò
Khắp mọi miền tổ quốc, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp các tiệm phở có tên: Phở Nam Định. Vì sao vậy?
Phở là món ăn nổi tiếng tại Nam Định và người Nam Định thì thường đi khắp tứ xứ để mưu sinh.
Có khi nào bạn băn khoăn về nguồn gốc của món Phở?
Phở Nam Định có từ khi nào?
Phở Nam Định với hương vị riêng là một phần không thể thiếu trong văn hóa phở Việt Nam. Có nhiều tài liệu cho rằng phở xuất hiện đầu tiên tại Nam Định. Ngay sau khi có nhà máy Dệt Nam Định, những gánh phở cũng xuất hiện. Đó là những gánh phở rong của người làng Vân Cù – Nam Định. Họ đã nghĩ ra một món ăn đêm để phục vụ thợ thuyền của khu công nghiệp đầu tiên của Việt Nam là những công nhân của nhà máy dệt Nam Định.
Ngày xưa, khách ăn phở thường gọi những hàng phở gánh ở đầu phố hoặc đi rong ngoài đường chứ chưa có tiệm phở như ngày nay. Một đầu gánh là chiếc chạn con đựng bát đũa, các lọ gia vị và có ngăn kéo đựng bánh phở, thịt bò; đầu kia là bếp lò với nồi nước dùng lúc nào cũng sôi sùng sục được đun bằng than. Khi đó người Pháp nhìn thấy gánh hàng rong với bếp lò đỏ lửa và để gọi người bán món ăn này họ gọi “PHƠ” (tiếng Pháp là FEU – có nghĩa là lửa), như vậy người bán hàng cũng hiểu là họ gọi món ăn và từ đó tên món ăn này – Phở mới chính thức được gọi như vậy.
Ngày nay, phở Nam Định vẫn được mang tiếng thơm, chính vì thế mà đâu đâu bạn cũng thấy các biển hiệu ghi tên: Phở Nam Đinh, Phở Cồ… mặc dù thực tế thì chủ quán có khi chẳng có gốc gác gì với quê hương Nam Định. Dẫu vậy, mỗi lần ăn phở ở quán có tên phở Nam Định, tôi vẫn thấy ấm lòng và sẽ càng vui hơn khi bắt chuyện và biết người chủ quán là đồng hương Nam Định.
Gạo Tám xoan Hải Hậu- đặc sản Nam Định làm quà
Nam Định vốn là một vùng thuần nông ở đồng bằng Bắc Bộ. Nhắc đến Nam Định, không thể không nhắc đến món Gạo Tám thơm lừng mà dẻo ngọt.
Hạt gạo Tám Xoan thon, dài mỏng mình, màu trắng xanh như người con gái ở tuổi đôi mươi. Chỉ cần nấu một nồi nhỏ gạo tám xoan cũng đã tỏa mùi thơm ngát. Khi nồi cơm vừa chín tới, vội hé nắp vung là trong nhà ngoài ngõ đã ngửi thấy mùi thơm lừng.
Gạo Tám xoan Hải Hậu là một đặc sản truyền thống nổi tiếng, được trồng cấy tại huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Từ thời phong kiến, gạo Tám xoan Hải Hậu đã được dùng để cung tiến triều đình, nổi tiếng là gạo tiến vua. Ngày nay, gạo Tám xoan Hải Hậu vẫn duy trì được danh tiếng và được người tiêu dùng ưa chuộng. Loại gạo đặc sản này là niềm tự hào của bà con quê hương Hải Hậu, Nam Định.
Lưu ý khi ăn gạo tám xoan Hải Hậu
Nấu Tám Xoan muốn ngon phải nấu bằng niêu đất hay nồi gang đun lửa rơm. Cơm Tám Xoan nếu ăn cùng thức ăn xào hay chan canh sẽ mất hết vị ngon, dẻo của gạo. Hợp nhất với gạo Tám Xoan là ăn với giò lụa, chả quế, ruốc thịt lợn rưới thêm ít nước mắm Sa Châu. Hương vị gạo quê khắc sâu nỗi nhớ, nỗi mong của những ai xa xứ mỗi buổi chiều ngóng về quê hương như nhìn thấy những làn khói lam chiều tỏa trên nóc bếp xóm làng.
Còn tôi, thì không bao giờ quên những ngày thơ bé, mỗi tuần chỉ mong đến thứ 7 để được đến nhà ngoại. Và rồi ông bà sẽ xới cho mỗi cháu một bát cơm đầy nấu từ gạo Tám Xoan, và phủ lên đó những thìa ruốc thịt lợn giã tay thật bông. Hương vị đó, chẳng có thể tìm ở đâu khác.
Xôi xíu Nam Định- món quà vặt Thành Nam
Món xôi xíu Nam Định là món ăn nhẹ gồm xôi trắng dùng kèm với thịt xá xíu, lạp xưởng và nước sốt sệt sệt thơm đặc biệt. Một bát xôi được dọn ra cho thực khách vẫn còn nghi ngút khói.
Trộn đều xôi lên, thưởng thức một miếng bạn sẽ cảm nhận ngay được nhiều hương vị hòa quyện, dẻo thơm của nếp, lạp xưởng ngậy bùi, xá xíu mềm ngọt, sốt thịt thơm mùi tiêu. Nếu có dịp ghé thăm thành phố Nam Định, đừng quên thưởng thức món quà vặt xôi xíu Nam Định, ăn một lần, nhớ mãi trên những quán nhỏ nằm trên đường Hoàng Văn Thụ, Hàng Sắt… nhé
Nem nắm Giao Thủy- Món ngon đặc sản Nam Định
Nem nắm Giao Thủy có nguồn gốc từ Giao Thủy – Nam Định. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử dân tộc, nó đã trở thành “thương hiệu” đặc sản vùng miền của quê hương Nam Định.
Nem Nắm Giao Thủy luôn là một món ăn nổi tiếng rất ngon, bổ dưỡng được ưa chuộng trong các buổi tiệc đám cưới, liên hoan…
Điều gì làm nem nắm Giao Thủy đặc biệt hấp dẫn?
Để tạo nên món ăn nem nắm Giao Thủy ngon lành cũng lắm công phu, chọn lọc kĩ lưỡng khâu thành phần. Bì lợn phải chọn từ những con lợn khỏe mạnh, phải làm sạch lông và dính một chút mỡ để nem không bị ngán và nắm nem không bị ướt. Thịt làm nem được lựa chọn kỹ càng từ thịt nạc ở hai phần mông của con lợn khỏe mạnh, vừa mới được thịt, còn đang ấm thịt chứ không phải thứ thịt lợn đã được để đông lạnh
Đặc biệt, điều làm nên mùi thơm của nem nắm Giao Thủy chính là thính gạo. Thính phải làm từ gạo tám thơm Nam Định dậy mùi thơm ngào ngạt, đem ngâm gạo qua một đêm rồi để ráo nước rồi đem rang lên, xay thành bột đến khi có màu vàng nhạt, vị ngậy là đạt tiêu chuẩn.
Khi thưởng thức miếng nem cảm giác mềm mềm, bùi bùi, chút ngầy ngậy của thịt, chút dai dai giòn giòn của bì lợn quyện với cái hương thơm của thính gạo, vị cay nồng của tỏi. Cộng thêm chút vị chát của lá sung kết hợp với vị đăng đắng của lá đinh lăng… tạo nên hương vị tinh túy truyền thống. Món nem nắm Nam Định sẽ không thể trọn vẹn nếu thiếu đi món nước mắm truyền thống Giao Châu sánh quyện, đậm đà hương vị biển quê nhà Giao Thủy.
Như vậy Thủy Nguyễn đã list ra một danh sách những món đặc sản Nam Định để các bạn gần xa hiểu thêm về nguồn gốc của các món đặc sản Thành Nam. Đừng quên ghé thăm Nam Định vào một ngày gần nhất và thưởng cho mình những món ăn dân giã mà đậm đà hương vị quê hương Nam Định nhé!
